آموزش مجازی‌سازی VMware Workstation برای آزمایشگاه شبکه: دنیای شبکه‌تو بساز!

سلام به همه همراهان فعال آکادمی راهبرد! امروز می‌خوایم در مورد یه ابزار فوق‌العاده کاربردی و محبوب توی دنیای شبکه صحبت کنیم که حسابی به درد دانشجوها، علاقه‌مندان و حتی متخصصین این حوزه می‌خوره: شبیه‌ساز مجازی‌سازی VMware Workstation. اگه تا به حال اسمش رو نشنیدید یا دقیقاً نمی‌دونید چیه و چطور به درد آزمایشگاه‌های شبکه می‌خوره، جای درستی اومدید! بیاین با یه لحن دوستانه و خودمونی، همه چیز رو در مورد این نرم‌افزار قدرتمند یاد بگیریم.

VMware Workstation چیست و چرا برای آزمایشگاه شبکه ضروریه؟

تصور کنید می‌خواید روی پروتکل‌های مسیریابی (Routing) مثل OSPF تمرین کنید، یا یک ساختار کامل Active Directory با چند سرور و دامین کنترلر رو راه‌اندازی کنید، یا حتی یک فایروال مجازی رو بین چند شبکه مختلف قرار بدید و تنظیمات امنیتیش رو آزمایش کنید. انجام همه این‌ها با تجهیزات فیزیکی، هم هزینه‌بره، هم به فضای زیادی نیاز داره و هم در صورت اشتباه، ممکنه کل شبکه‌تون رو به هم بریزه!

اینجاست که VMware Workstation وارد عمل میشه! این نرم‌افزار به شما اجازه می‌ده:

• ماشین‌های مجازی (Virtual Machines – VM) بسازید: یعنی می‌تونید روی کامپیوتر یا لپ‌تاپ خودتون (که بهش می‌گیم Host)، چندین سیستم عامل دیگه (مثلاً ویندوز سرور، ویندوز کلاینت، لینوکس، حتی روترهای مجازی مثل MikroTik RouterOS) رو به صورت همزمان نصب و اجرا کنید.

• شبکه‌های مجازی پیچیده بسازید: هر کدوم از این ماشین‌های مجازی می‌تونن کارت شبکه خودشون رو داشته باشن و شما می‌تونید اون‌ها رو به شبکه‌های مجازی مختلفی که Workstation ایجاد می‌کنه، وصل کنید. این قابلیت به شما امکان می‌ده که توپولوژی‌های شبکه رو دقیقاً مثل دنیای واقعی شبیه‌سازی و آزمایش کنید.

چرا استفاده از VMware Workstation برای آزمایشگاه شبکه انقدر مهمه؟

استفاده از VMware Workstation مزایای خیلی زیادی داره، مخصوصاً برای اونایی که می‌خوان وارد دنیای شبکه بشن یا مهارت‌هاشون رو ارتقا بدن:

1. صرفه‌جویی در هزینه و فضا: دیگه لازم نیست برای خرید سرورها، روترها و سوئیچ‌های گرون‌قیمت پول خرج کنید یا نگران فضای لازم برای نگهداریشون باشید. Workstation یه محیط مجازی کامل رو در اختیارتون می‌ذاره.

2. محیط امن برای آزمایش و خطا: می‌تونید هر اشتباهی رو بدون ترس از خراب شدن تجهیزات واقعی یا قطع شدن شبکه اصلی، انجام بدید و ازش یاد بگیرید. هر چقدر دلتون می‌خواد آزمون و خطا کنید! اگه یه VM خراب شد، کافیه پاکش کنید و از اول بسازید یا از Snapshot (عکس فوری) برگردید.

3. انعطاف‌پذیری بی‌نظیر: می‌تونید هر سیستم عاملی رو نصب کنید، منابع سخت‌افزاری (رم، CPU، هارد) رو برای هر VM به دلخواه تنظیم کنید و بین شبکه‌های مختلف (مثل Bridged، NAT، Host-only) سوییچ کنید.

4. یادگیری عمیق‌تر مفاهیم شبکه: وقتی خودتون یه شبکه رو از صفر تو محیط مجازی می‌سازید، آدرس‌دهی IP، روتینگ، فایروال، DHCP و DNS رو عملاً تجربه می‌کنید و درکتون از این مفاهیم خیلی بیشتر میشه.

5. آماده‌سازی برای بازار کار و آزمون‌ها: بسیاری از شرکت‌ها از همین فناوری‌های مجازی‌سازی استفاده می‌کنن. تمرین با Workstation شما رو برای محیط واقعی کار آماده می‌کنه. همچنین برای آزمون‌های بین‌المللی مثل CCNA یا MCSA (Windows Server) که شامل سناریوهای عملی هستن، VMware Workstation یک بستر عالی برای تمرینه.

حداقل سیستم مورد نیاز برای اجرای VMware Workstation (و آزمایشگاه شبکه)

خب، برای اینکه Workstation خوب کار کنه، به یه سیستم با مشخصات معقول نیاز دارید. هرچقدر منابع بیشتری داشته باشید، می‌تونید ماشین‌های مجازی بیشتری رو همزمان اجرا کنید و آزمایشگاه‌های پیچیده‌تری بسازید:

• پردازنده (CPU):

  • حداقل: پردازنده 64-bit اینتل Core i3 (نسل 8 به بالا) یا AMD Ryzen 3 (نسل 2000 به بالا) با قابلیت مجازی‌سازی (Intel VT-x یا AMD-V) فعال شده در BIOS. (این قابلیت در اکثر CPUهای جدید وجود داره و معمولاً باید از طریق BIOS/UEFI فعالش کنید).

  • پیشنهادی: اینتل Core i7 (نسل 10 به بالا) یا AMD Ryzen 7 (نسل 4000 به بالا) با حداقل 4 هسته فیزیکی و پشتیبانی از Hyper-Threading/Simultaneous Multi-threading (SMT) برای اجرای روان چندین VM.

• حافظه رم (RAM):

  • حداقل: 8 گیگابایت. (فقط برای اجرای Workstation و یک یا دو VM سبک).

  • پیشنهادی: 16 گیگابایت یا 32 گیگابایت DDR4/DDR5. برای آزمایشگاه‌های شبکه با چندین سرور و کلاینت، رم کافی حیاتیه. (مثلاً هر ویندوز سرور 2-4 گیگ، هر ویندوز کلاینت 2-4 گیگ، هر روتر مجازی 512 مگ تا 1 گیگ رم نیاز داره).

• حافظه ذخیره‌سازی (Storage):

  • حداقل: 256 گیگابایت SSD. استفاده از SSD به جای HDD کاملاً ضروریه، چون سرعت خواندن و نوشتن روی عملکرد VMها تأثیر چشمگیری داره.

  • پیشنهادی: 512 گیگابایت تا 1 ترابایت SSD (ترجیحاً NVMe). ماشین‌های مجازی و فایل‌های ISO سیستم عامل‌ها فضای زیادی رو اشغال می‌کنن.

• سیستم عامل Host:

  • ویندوز 10/11 (64 بیتی)

  • لینوکس (Ubuntu, Red Hat, CentOS و…)

  • VMware Workstation روی macOS اجرا نمی‌شود؛ برای مک باید از VMware Fusion استفاده کنید.

• فضای دیسک برای نصب نرم‌افزار: حدود 1.5 تا 2.5 گیگابایت.

• قابلیت گرافیکی: برای Workstation (اگر 3D acceleration نیاز دارید) کارت گرافیک با پشتیبانی DirectX 11.1 و درایورهای به‌روز. برای آزمایشگاه شبکه معمولاً نیازی به کارت گرافیک قدرتمند نیست.

آموزش نصب VMware Workstation: گام به گام

نصب VMware Workstation خیلی ساده‌ست و مثل نصب بقیه نرم‌افزارهاست:

1. دانلود نرم‌افزار: به وب‌سایت رسمی VMware (Broadcom) مراجعه کنید و نسخه VMware Workstation Pro رو دانلود کنید. (معمولاً یک دوره آزمایشی رایگان داره).

   • Image of VMware Workstation Download Page

2. اجرای فایل نصبی: روی فایل .exe دانلود شده دوبار کلیک کنید.

3. گام‌های نصب:

   • با پیام خوش‌آمدگویی موافقت کرده و Next را بزنید.

   • شرایط مجوز (License Agreement) را قبول کنید و Next را بزنید.

   • مسیر نصب را انتخاب کنید (معمولاً پیش‌فرض خوب است). می‌توانید گزینه “Enhanced Keyboard Driver” را فعال کنید تا عملکرد کیبورد در VMها بهتر باشد.

   • می‌توانید گزینه‌های مربوط به “Check for product updates” و “Join the VMware Customer Experience Improvement Program” را طبق میل خود انتخاب کنید.

   • Next را بزنید و سپس روی “Install” کلیک کنید.

   • Image of VMware Workstation Installation Progress

4. پایان نصب: پس از اتمام نصب، روی “Finish” کلیک کنید. اگر License Key دارید، می‌توانید بعداً آن را وارد کنید یا از نسخه Trial استفاده کنید.

ساخت اولین ماشین مجازی (VM) برای آزمایشگاه شبکه

حالا که Workstation رو نصب کردید، بیاید اولین ماشین مجازی رو بسازیم:

1. باز کردن VMware Workstation: نرم‌افزار را اجرا کنید.

2. ایجاد ماشین مجازی جدید: روی “Create a New Virtual Machine” کلیک کنید.

   • Image of Create New Virtual Machine button

3. نوع پیکربندی:

   • Typical (Recommended): برای کاربران عادی و سریع‌تر.

   • Custom (Advanced): برای کاربران حرفه‌ای که می‌خوان تنظیمات دقیق‌تری انجام بدن. برای آزمایشگاه شبکه، بهتره Custom رو انتخاب کنید. روی Next کلیک کنید.

   • Image of Custom (advanced) VM creation

4. سازگاری سخت‌افزاری VM: نسخه Workstation رو انتخاب کنید (معمولاً آخرین نسخه پیش‌فرض خوبه). Next را بزنید.

5. انتخاب سیستم عامل:

   • Installer disc image file (iso): بهترین گزینه. فایل ISO سیستم عامل (مثلاً Windows Server, Windows 10/11, Ubuntu) رو که دانلود کردید، اینجا browse کنید. Workstation معمولاً خودش نوع سیستم عامل رو تشخیص می‌ده.

   • اگر فعلاً ISO ندارید، می‌تونید “I will install the operating system later” رو انتخاب کنید. روی Next کلیک کنید.

   • Image of Installer disk image file selection

6. ورود Product Key و نام کاربری (اختیاری): اگر ویندوز نصب می‌کنید، می‌تونید Product Key و نام کاربری/پسورد رو وارد کنید تا نصب خودکار بشه. در غیر این صورت، این بخش رو خالی بگذارید. Next را بزنید.

7. نام و محل ذخیره‌سازی VM:

   • Virtual machine name: یک اسم بامعنی برای VM خودتون انتخاب کنید (مثلاً Server-DC01 یا Client-Win10).

   • Location: محلی رو برای ذخیره فایل‌های VM انتخاب کنید. بهتره روی SSD باشه و فضای کافی داشته باشید. Next را بزنید.

8. تعداد پردازنده و هسته (Processors):

   • با توجه به منابع سیستم Host و نیاز سیستم عامل VM، تعداد پردازنده و هسته رو تنظیم کنید. مثلاً برای یک ویندوز سرور، 2 processors, 1 core per processor (یعنی 2 هسته) معمولاً کافیه. Next را بزنید.

   • Image of Processor configuration

9. حافظه رم (Memory):

   • مقدار رم مورد نیاز برای VM رو تعیین کنید. مثلاً برای ویندوز سرور 4 گیگابایت (4096 MB)، برای ویندوز کلاینت 2-4 گیگابایت. Workstation یه محدوده پیشنهاد می‌ده. Next را بزنید.

   • Image of Memory configuration

10. تنظیمات شبکه (Network Adapter): اینجاست که شبکه شروع میشه!

    • این بخش فوق‌العاده مهمه و کلید ساخت آزمایشگاه‌های شبکه‌ست. چهار گزینه اصلی داریم:

      • Bridged networking (اتصال مستقیم به شبکه فیزیکی): VM شما مثل یک دستگاه فیزیکی جداگانه تو شبکه واقعی شما ظاهر میشه و مستقیماً از روتر شما IP می‌گیره. اگه می‌خواید VM شما به اینترنت و بقیه دستگاه‌های شبکه واقعی شما دسترسی داشته باشه، این گزینه خوبیه.

      • NAT (Network Address Translation – اشتراک‌گذاری IP): VM شما از طریق کارت شبکه Host شما به اینترنت وصل میشه، اما از دید شبکه واقعی، فقط Host شما دیده میشه. یعنی Workstation یه NAT بین VM و شبکه واقعی ایجاد می‌کنه. برای دسترسی VM به اینترنت در حالی که امنیت بیشتری نسبت به Bridged داشته باشه، مفیده.

      • Host-only networking (شبکه فقط با Host): VM شما فقط می‌تونه با سیستم عامل Host شما (همون کامپیوتر فیزیکی خودتون) ارتباط برقرار کنه و به اینترنت یا بقیه شبکه واقعی دسترسی نداره. این برای سناریوهای کاملاً ایزوله و امن مناسبه.

      • Custom (Specific virtual network): این پیشرفته‌ترین گزینه‌ست که بهتون اجازه می‌ده VM رو به یک شبکه مجازی خاص (مثل VMnet0, VMnet1, VMnet8 یا شبکه‌های مجازی که خودتون تعریف می‌کنید) متصل کنید. این گزینه برای ساخت توپولوژی‌های پیچیده با چندین VM که می‌خوان فقط با هم ارتباط داشته باشن، عالیه.

    • برای یک آزمایشگاه پایه، می‌تونید از “Custom” و بعد VMnet1 (Host-only) یا VMnet8 (NAT) استفاده کنید. برای ارتباط بین چند VM بدون دسترسی به اینترنت، Host-only مناسب‌تره. روی Next کلیک کنید.

    • Image of Network Adapter settings

11. انتخاب کنترلر I/O و نوع دیسک: معمولاً پیش‌فرض‌ها (LSI Logic SAS و NVMe/SCSI) خوب هستن. Next را بزنید.

12. ایجاد دیسک مجازی (Virtual Disk):

    • Create a new virtual disk: برای ساخت یه هارد دیسک مجازی جدید.

    • اندازه دیسک: حجم مورد نیاز برای سیستم عامل و فایل‌هاتون رو تعیین کنید (مثلاً 60 گیگابایت برای ویندوز).

    • Store virtual disk as a single file / Split virtual disk into multiple files: بهتره “Store virtual disk as a single file” رو انتخاب کنید، مگر اینکه فضای دیسک شما FAT32 باشه یا قصد جابه‌جایی مکرر فایل VM رو داشته باشید.

    • Next را بزنید.

13. آماده‌سازی نهایی و پایان: خلاصه تنظیمات رو بررسی کنید. می‌تونید “Customize Hardware” رو بزنید تا قبل از پایان، تنظیمات دقیق‌تری (مثلاً اضافه کردن کارت شبکه دوم) انجام بدید. روی “Finish” کلیک کنید.

ایده‌ای برای یک آزمایشگاه شبکه ساده با VMware Workstation

برای شروع، می‌تونید یه آزمایشگاه کوچیک با دو تا ماشین مجازی بسازید:

1. ماشین مجازی 1 (سرور):

   • سیستم عامل: Windows Server (مثلاً 2016 یا 2019)

   • رم: 4GB

   • CPU: 2 هسته

   • هارد: 60GB SSD

   • کارت شبکه: Custom (VMnet1 – Host-only)

   • کاربرد: نصب DHCP Server و DNS Server

2. ماشین مجازی 2 (کلاینت):

   • سیستم عامل: Windows 10/11

   • رم: 2-4GB

   • CPU: 1-2 هسته

   • هارد: 60GB SSD

   • کارت شبکه: Custom (VMnet1 – Host-only)

   • کاربرد: دریافت IP از DHCP Server ماشین سرور و تست دسترسی به DNS.

با این سناریو، شما یک شبکه کاملاً ایزوله دارید که فقط بین این دو VM و سیستم Host شما برقراره. می‌تونید تو این محیط، مفاهیم DHCP، DNS، پینگ (Ping)، روتینگ استاتیک و… رو آزمایش کنید.

حرف آخر

VMware Workstation یه ابزار فوق‌العاده قوی و منعطفه که به شما امکان می‌ده بدون هیچ هزینه‌ای، شبکه‌های واقعی رو شبیه‌سازی کنید و مهارت‌های عملیتون رو بالا ببرید. این نرم‌افزار دروازه‌ای به دنیای عملی شبکه و مجازی‌سازیه و هر علاقه‌مند به شبکه‌ای باید کار باهاش رو یاد بگیره.

امیدوارم این آموزش جامع و خودمونی براتون مفید بوده باشه. اگه سوالی دارید یا دوست دارید در مورد سناریوهای پیچیده‌تر با Workstation صحبت کنیم، حتماً تو بخش نظرات با ما و بقیه دوستان آکادمی راهبرد به اشتراک بذارید.

کلمات کلیدی: آموزش VMware Workstation، مجازی سازی شبکه، آزمایشگاه شبکه، نصب VMware Workstation، ساخت ماشین مجازی، VMware Workstation Pro، شبکه مجازی، Host-only، Bridged، NAT، پیکربندی شبکه مجازی، سیستم مورد نیاز Workstation، لپ تاپ برای شبکه، شبیه ساز شبکه، CCNA، MCSE، Windows Server، لینوکس در VMware، آکادمی راهبرد، rnp.co/ir